Häzirki wagtda dünýäniň üçeklerini, meýdanlaryny we çöllerini öz içine alýan gün panelleriniň köpüsi şol bir maddany paýlaşýar: kristal kremniý.Çig polisilikondan ýasalan material wafli görnüşinde emele gelýär we gün öýjüklerine, gün şöhlesini elektrik toguna öwürýän enjamlara sim geçirilýär.Soňky döwürde pudagyň bu ýeke-täk tehnologiýa garaşlylygy jogapkärçilige öwrüldi.Zynjyr päsgelçiliklerihaýallaýardünýäde täze gün enjamlary.Hytaýyň Sinszýan sebitinde esasy polisilikon üpjün edijileri -uýgurlardan mejbury zähmet ulanmakda günäkärlenýärABŞ-nyň söwda sanksiýalary bilen ýüzbe-ýüz bolýar.
Bagtymyza, kristal kremniý günüň energiýasyny sarp edip biljek ýeke-täk material däl.Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda alymlar we öndürijiler kadmium tellurid gün tehnologiýasynyň önümçiligini giňeltmek üçin iş alyp barýarlar.Kadmium tellurid “inçe film” gün öýjüginiň bir görnüşidir we adyndan görnüşi ýaly, adaty kremniy öýjüginden has inçe.Häzirki wagtda kadmium telluridini ulanýan panellertakmynan 40 göterim üpjün edýärABŞ-nyň peýdaly bazary we dünýä gün bazarynyň takmynan 5 göterimi.Şeýle hem, has giň gün senagaty bilen ýüzbe-ýüz bolýarlar.
Energetika maslahat beriş topary Wood Mackenzie-iň gün gözlegçisi Kelseý Goss: "Bu, esasanam kristal kremniniň üpjünçilik zynjyry üçin gaty üýtgewsiz döwür" -diýdi."Kadmium tellurid öndürijileriniň geljek ýylda has köp bazar paýyny almagy üçin uly mümkinçilikler bar."Esasanam, kadmium tellurid pudagynyň eýýäm ulalýandygyny belläp geçdi.
Iýun aýynda gün öndürijisi “First Solar” şeýle boljakdygyny aýtdy680 million dollar maýa goýuňOgaýoň demirgazyk-günbataryndaky üçünji kadmium tellurid gün fabriginde.Desga gurlup gutarylsa, 2025-nji ýylda kompaniýa sebitde 6 gigawatlyk gün panellerini öndürip biler.Takmynan 1 million amerikan öýüni işletmek üçin ýeterlik.Ogaýoda ýerleşýän başga bir gün firmasy Toledo Solar ýaňy-ýakynda bazara girdi we ýaşaýyş üçekleri üçin kadmium tellurid panellerini ýasaýar.Iýun aýynda ABŞ-nyň Energetika ministrligi we milli täzelenip bilýän energiýa barlaghanasy ýa-da NREL,20 million dollarlyk maksatnama başladygözlegleri çaltlaşdyrmak we kadmiý tellurid üçin üpjünçilik zynjyryny ösdürmek.Maksatnamanyň maksatlarynyň biri ABŞ-nyň gün bazaryny global üpjünçilik çäklendirmelerinden izolýasiýa etmekdir.
NREL we First Solar, öň Solar Cell Inc. diýlip atlandyrylýan gözlegçiler 1990-njy ýyllaryň başyndan bäri bilelikde işlemek üçin bilelikde işledilerkadmium tellurid tehnologiýasy.Kadmium we tellurid degişlilikde sink magdanlaryny eredýän we mis arassalaýan önümlerdir.Öýjükleri öndürmek üçin kremniý wafli birleşdirilen bolsa, kadmium we tellurid inçe gatlak hökmünde ulanylýar - adam saçynyň diametriniň takmynan ondan biri - beýleki elektrik geçiriji materiallar bilen birlikde aýna paneline.Häzirki wagtda dünýäniň iň uly inçe film öndürijisi bolan “First Solar” 45 ýurtda gün enjamlary üçin paneller bilen üpjün etdi.
NREL alymy Lorelle Mansfildiň pikiriçe, kristal kremniden tehnologiýanyň belli bir artykmaçlygy bar.Mysal üçin, inçe film prosesi wafli esasly çemeleşmeden has az material talap edýär.Inçe film tehnologiýasy, sumkalary ýa-da pilotsyz uçarlary örtýän ýa-da gurluşyk fasadlaryna we penjirelerine birleşdirilen çeýe panellerde ulanmak üçin hem amatlydyr.Möhüm zat, inçe film panelleri yssy temperaturada has gowy işleýär, kremniý paneller gyzyp we elektrik öndürmekde has täsirli bolup biler diýdi.
Emma kristal kremniniň beýleki ugurlarda, meselem, ortaça netijeliligi - panelleriň siňdirýän we elektrik toguna öwrülýän gün şöhlesiniň göterimini aňladýar.Taryhy taýdan, boşluk azalsa-da, kremniý panelleri kadmium tellurid tehnologiýasyna garanyňda has ýokary netijelilige eýe boldy. Häzirki wagtda senagat taýdan öndürilen kremniý panelleri netijelilige ýetip biler18-den 22 göterime çenli“First Solar” iň täze söwda panelleri üçin ortaça 18 göterim netijeliligini habar berdi.
Şeýle-de bolsa, kremniniň dünýä bazarynda agdyklyk etmeginiň esasy sebäbi birneme ýönekeý.Goss: "Bularyň hemmesi gymmada düşýär" -diýdi."Gün bazary, iň arzan tehnologiýa bilen ýokary derejede hereket edýär."
Onuň pikiriçe, kristal kremniniň her watt gün energiýasyny öndürmek üçin $ 0.24 bilen $ 0.25 töweregi, bu beýleki bäsdeşlerden az.“First Solar”, kadmium tellurid panellerini öndürmek üçin watt üçin çykdajylaryň indi hasabat bermeýändigini, diňe çykdajylaryň 2015-nji ýyldan bäri - kompaniýanyň “ep-esli azalandygyny” aýtdy.watt üçin 0.46 dollardygyny habar berdi- we her ýyl aşaklamagy dowam etdiriň.Silikonyň deňeşdirilende arzan bolmagynyň birnäçe sebäbi bar.Kompýuterlerde we smartfonlarda hem ulanylýan çig mal polisilikon, kadmium we tellurid bilen üpjün etmekden has giň we arzan.Silikon paneller we şuňa meňzeş komponentler üçin zawodlar ulaldygyça tehnologiýany öndürmek we gurmak üçin umumy çykdajylar azaldy.Hytaýyň hökümeti hem agyrgoldaýar we subsidirlenýärýurduň kremniniň gün sektory - şeýle bir köptakmynan 80 göterimiDünýäniň gün önümçiligi zynjyry häzirki wagtda Hytaýyň üstünden geçýär.
Paneliň düşmegi, dünýädäki gün şöhlesini ýokarlandyrdy.Soňky on ýylda dünýäde oturdylan gün kuwwaty takmynan on esse ýokarlandy, 2011-nji ýylda takmynan 74,000 megawatdan 2020-nji ýylda 714 000 megawata çenli,boýunçahalkara täzelenýän energiýa gullugy.Amerikanyň Birleşen Ştatlary dünýädäki umumy mukdaryň ýediden bir bölegini tutýar we gün häzirki wagtdaiň uly çeşmelerden biridirABŞ-da her ýyl gurulýan täze elektrik kuwwaty.
Kadmium telluridiň we beýleki inçe film tehnologiýalarynyň bir watt bahasynyň önümçiligiň giňelmegi bilen azalmagyna garaşylýar.(Ilkinji Gün aýdýartäze Ogaýo desgasy açylanda, kompaniýa gün energiýasy bazarynda watt üçin iň arzan bahany eltip berer.) costöne çykdajylaryň ýeke-täk ölçegi däl, sebäbi pudagyň häzirki üpjünçilik zynjyry we zähmet aladalary aýdyň görkezýär.
“First Solar” -yň baş direktory Mark Widmar, kompaniýanyň meýilleşdirýän 680 million dollarlyk meýilnamasynyň öz-özüne ýeterlik üpjünçilik zynjyryny gurmak we ABŞ-nyň gün senagatyny Hytaýdan “çykarmak” üçin edilýän has uly tagallanyň bir bölegidigini aýtdy.Kadmium tellurid panellerinde polisilikon ulanylmasa-da, “Ilkinji Gün” deňiz gämi pudagynda pandemiýa sebäp bolan yzagalaklar ýaly pudagyň öňünde durýan beýleki kynçylyklary başdan geçirdi.Aprel aýynda “First Solar” maýadarlara Amerikan portlaryndaky dyknyşygyň Aziýadaky desgalaryndan panel iberilmeginiň bardygyny aýtdy.ABŞ-nyň önümçiliginiň artmagy kompaniýanyň ýük gämilerine däl-de, panellerini ibermek üçin ýollardan we demir ýollardan peýdalanmagyna mümkinçilik döreder diýip Widmar aýtdy.Kompaniýanyň gün panelleri üçin bar bolan gaýtadan işlemek programmasy, materiallary birnäçe gezek gaýtadan ulanmaga mümkinçilik berýär we daşary ýurt üpjünçilik zynjyrlaryna we çig mallara garaşlylygyny hasam azaldar.
“First Solar” panelleri çykarýarka, kompaniýanyň we NREL-iň alymlary kadmium tellurid tehnologiýasyny barlamagy we kämilleşdirmegi dowam etdirýärler.2019-njy ýylda hyzmatdaşlartäze çemeleşdihas ýokary netijelilik gazanmak üçin inçe film materiallaryny mis we hlor bilen “doping” göz öňünde tutýar.Şu aýyň başynda NRELnetijelerini yglan etdiKolorado ştatynyň Altyn şäherindäki açyk desgasynda 25 ýyllyk synag synagyndan.12 panelli kadmium tellurid panelleri asyl netijeliliginiň 88 göteriminde işleýärdi, bu ýigrimi ýyldan gowrak wagt bäri daşarda oturan panel üçin güýçli netije.NREL-iň habaryna görä, zaýalanmak “kremniy ulgamlarynyň edýän işlerine laýyk gelýär”.
NREL alymy Mansfildiň maksady kristal kremnini kadmium tellurid bilen çalyşmak ýa-da bir tehnologiýany beýlekisinden has ýokary tehnologiýa döretmek däl diýdi."Meniň pikirimçe, bazarda olaryň hemmesi üçin ýer bar we olaryň hersiniň arzalary bar"."Biz ähli energiýanyň täzelenip boljak çeşmelere gitmegini isleýäris, şonuň üçin bu kynçylygy çözmek üçin hakykatdanam dürli tehnologiýalaryň hemmesi gerek".
Iş wagty: 17-2021-nji sentýabr